Anna van Hannover werd geboren als dochter van Georg August van Hannover (1683-1760), hertog van Brunswijk-Lüneburg en vanaf 1727 als George II koning van Groot-Brittannië en Ierland, en Carolina, markgravin van Brandenburg-Anspach (1683-1737). Toen haar vader de Britse troon besteeg in 1727, mocht Anna de titel van Princess Royal voeren. De onderhandelingen over haar huwelijk waren toen al enige jaren aan de gang.
Anne was al ruim de twintig gepasseerd, en met vier jongere zussen had haar huwelijk prioriteit. Als oudste kind moest ze de eerste zijn die trouwde en ook nog eens met een betere partner dan haar jongere zussen. De vereniging van Engeland en Hannover in 1714 had echter een dynastiek probleem veroorzaakt: de kleine Duitse prinselijke families die de echtgenoot voor de dochter van een keurvorst zouden kunnen leveren, waren te onbeduidend voor de Princess Royal van Engeland. Er waren maar weinig andere opties. Hoewel de toekomstige Franse koning Lodewijk XV (1710-1774) in eerste instantie nog werd overwogen als huwelijkskandidaat, viel deze al snel af, evenals de koningshuizen van Spanje en Italië. Dit was voornamelijk uit angst dat hun religieuze verschillen problemen zouden kunnen veroorzaken. (1)
Pas in 1732 werd er serieus over Willem IV van Oranje-Nassau als huwelijkskandidaat voor Anna gedacht. Dit was omdat de erfeniskwestie van de in 1702 overleden koning-stadhouder Willem III inmiddels was afgerond en de Friese stadhouders nu ook officieel de prinselijke Oranje-titel mochten voeren. Daarmee werd het verschil in stand tussen Anna en Willem aanzienlijk verminderd. (2)
Al twee keer eerder in de zeventiende eeuw waren Engelse prinsessen in het Huis van Oranje getrouwd en een Nederlandse alliantie leek nu de enige mogelijkheid voor Anna, maar toch waren er voor haar ook nadelen. Willems titel kon niet langer in verband worden gebracht met zijn macht. (2) In 1702, toen koning-stadhouder Willem III overleed, verbraken de meeste Nederlandse provincies hun banden met de familie door geen opvolger als stadhouder aan te wijzen: het ‘Tweede Stadhouderloze Tijdperk’. Daarnaast was het uiterlijk van de jonge prins aangetast. Door een val uit zijn jeugd had Willem een vergroeide rug, maar Anna was overtuigd dat ze met hem wilde trouwen, ‘zelfs als hij een baviaan was’. (3) Haar voornaamste reden hiervoor was dat ze niet alleen wilde eindigen aan het hof van haar vader en broer, met wie ze het beide niet goed kon opschieten. De Nederlandse prins was nagenoeg de enige overgebleven kandidaat als protestantse huwelijkspartner, aangezien de lagere Duitse adel geen geschikte optie was voor een huwelijk met een Engelse prinses. In 1733 werd het huwelijk na jarenlange onderhandelingen uiteindelijk door beide partijen goedgekeurd. Na dit heugelijke nieuws schreef Willem zijn toekomstige bruid een liefdevolle brief:
Het huwelijk stond gepland voor het najaar van 1733, maar bij aankomst in Engeland werd Willem IV, die altijd al een zwakke gezondheid had gehad, ziek, waardoor de ceremonie moest worden uitgesteld. In maart 1734 was hij voldoende hersteld om de bruiloft te laten plaatsvinden. Toen het stel na hun huwelijk en huwelijksreis in de Republiek aankwam, wachtte hen geen warm onthaal. De regenten waren niet enthousiast over zijn huwelijk met een Engelse prinses, omdat Engeland de grootste handelsconcurrent was. Bovendien zou deze verbintenis het prestige van het stadhouderschap vergroten en het Nederlandse volk mogelijk opwarmen voor een eventuele terugkeer van de stadhouder.
Uit het huwelijk kwamen vijf kinderen, van wie er drie kort na de geboorte stierven. In 1743 kwam in Leeuwarden Carolina Wilhelmina ter wereld en zij werd in 1747 gevolgd door een zoon, de latere stadhouder Willem V. In maart 1745 schrijft Willem in een brief aan zijn moeder Maria Louise van Hessen-Kassel over zijn zorgen over de zwangere Anna die veel bloedverlies heeft. Omdat men vreesde voor een miskraam, werd Gerard van Swieten, de latere lijfarts van Maria Theresia van Oostenrijk, geconsulteerd.
Hoewel het in eerste instantie geen verbinding was die uit liefde was ontstaan, pakte het huwelijk goed uit. Er bloeide genegenheid tussen de twee, die elkaar in hun brieven liefkozend Anin en Pepin noemden. Willems vroege dood in 1751 was dan ook moeilijk voor Anna. Naar het schijnt bleef ze zelfs na de begrafenis nog een paar nachten slapen op de treden van het podium waar haar echtgenoot lag opgebaard. (4) In de onderstaande brief condoleert haar vader koning George II haar met het verlies van haar echtgenoot.
Transcriptie brief Willem IV aan Anna van Hannover: https://bit.ly/33oGAMG
Madame,
La liberté que je prends d’assurer Votre Altesse Roiale de mes respects par ses lignes sans lui en avoir préalablement fait demender la permission, me fera peut-être passer pour trop téméraire dans son esprit, mais j’ai plutôt voulu encourir ce blâme, que de pêcher du coté l’empressement. D’ailleurs, Madame, je l’avoue ce ne serait pas sans me faire une extrême violence que je garderois le silence, que ce même empressement que les sentiments dont mon cœur est rempli et pénétré pour Votre Alt. Roiale fassent mon apologie, et serve d’excuse à mon trop de hardiesse.
Leurs Majestez m’ont fait la grâce de me nommer pour avoir le bonheur de devenir votre époux, puis je me flatter, Madame, que ce choix ne vous déplaît pas entièrement, et que V.A.R. voudra bien augmenter ma joie par son aveu. Je sçai bien que je suis infiniment au-dessous du bonheur qui m’attend, mais rien ne me sera difficile et je ne négligerai rien pour le mériter, c’est à me rendre digne de vous que j’emploierai tout ma vie et tout mes efforts. C’est à la possession de votre cœur, Madame, que j’aspire, c’est là que je fixe tout mon bonheur, je m’estimerai le plus heureux des mortels quand je l’aurai obtenu. Les mommens me paraîtront des siècles jusqu’à ce que j’aie le bonheur de vous le demander à vos pieds et de vous y témoigner par mes assiduité combien je vous aime. Ce mot m’est échappé, pardonné-le Madame. Pardonné aussi la longueur de ma lettre, le bonheur que j’ai de vous écrire, et la douce satisfaction que j’exressens et telle que ce n’est qu’avec peine que je finis, en assurant V.A.R. que je serai jusqu’au dernier soupir de ma vie avec tout l’attachement le zèle et le respect possible,
de Votre Altesse Roiale,
le très humble et très obéissant serviteur
G.C.H.F. Prince D’Orange
À La Haie, ce 26 mai 1733
Transcriptie derde bladzijde brief Willem IV aan Maria Louise van Hessen-Kassel: https://bit.ly/3mgsDIb
[…] Heureusement la Mehlbaum est arrivé de Cassel dimanche & elle et moi avons persuadé la Princesse de voir et de parler à une sagefemme, qui n’assure pas que la fausse couche se fera, mais ne peut pas dire aussi qu’elle n’aura point lieu. Ce qu’il y a de singulier, c’est que la perte de sang diminué un peu hier & aujourd’ui a été assez forte les deux jours précédents, et quelle ne sent cependant aucune douleur. Le fameux Van Swieten, qui es le second Boerhaeven, ne sçavoit vendredi qu’en augurer. Nous attendrons le neuvième jour pour consulter ultérieurement, et j’espère en Dieu que quoiqu’il arrive la santé de la Princesse n’en sera pas exposée ni altérée. […]
Transcriptie George II aan Anna van Hannover:
Kensington 17/28 oct. 1751
Vous ne doutés pas, ma chère fille, de la part très sincère que je prends à votre juste affliction. Mais quelque grande qu’elle soit, j’espère que la situation de votre famille, le bien public, et votre intérêt propre vous feront faire des efforts pour la surmonter, et pour conserver votre santé qui m’intéresse très particulièrement. Le l. d’Holdernesse, qui vous rendra cette lettre, vous donnera toutes les assurances de ma tendresse, et des efforts que je ferai pour vous soutenir. Aimés-moy toujours, ma chère Anne, et soyez persuadée que vous trouverez toujours en moy un père qui vous chérit tendrement,
George R.
Bronvermelding:
(1): Veronica Baker-Smith, in red. Clarissa Campbell Orr: Queenship in Britain: Royal Patronage, Court Culture and Dynastic Politics (Bath 2002), 193-206, aldaar 193.
(2) Frans Willem Lantink, Anna van Hannover, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. 30 januari 2014, via: https://bit.ly/3lbBjhJ
(3): John van der Kiste, George II and Queen Caroline (Gloucestershire 1997)
(4): Trudie Rosa Carvalho, De Trouwjapon van prinses Anna van Hannover, 30 maart 2018, via: https://bit.ly/39iRfwn
Stadhoudersvrouwen 